Foto: Het Fotoatelier Utrecht
Ze hebben iets spookachtigs, deze verstilde, witte gezichten. Dergelijke gezichtsmaskers uit de periode 1907-1910 zijn onder andere te vinden in Museum Vrolik in Amsterdam (vooral de maskers van de Minangkabau-Maleise bevolking) en het Universiteitsmuseum in Utrecht (bevolking van Nias) Zij werden aan het begin van de twintigste eeuw vervaardigd door de Amsterdamse medicus Johannes Pieter Kleiweg de Zwaan (1875-1971) tijdens de expeditie naar het toenmalige Nederlands Indie. In een verslag beschreef hij precies hoe hij deze afdrukken vervaardigde . Op Nias en de omringende eilanden maakte hij tussen 1909 en 1910 131 afdrukken van gezichten. Daarbij legde hij naam, geslacht, dorp en soms zelfs beroep van de personen in kwestie vast.
Foto: Het Fotoatelier Utrecht
De maskers zijn tegenwoordig te vergelijken met driedimensionale foto’s. Door het vervaardigen van de gelaatsafdrukken kon men in Nederland verder onderzoek verrichten naar specifieke gelaatskenmerken. De mallen van de gelaatsafdrukken werden daartoe naar Nederland verscheept. Hoewel er door Kleiweg de Zwaan uitgebreid over de mensen uit Nias gepubliceerd is, hebben de maskers niet bijgedragen aan een wetenschappelijke doorbraak.
