Foto: Het Fotoatelier Utrecht
Dit anatomische model van het menselijk lichaam is door de Fransman Louis Thomas Jerôme Auzoux (1797-1880) vervaardigd uit papier-maché.
Aan het begin van de 19e eeuw studeerde Auzoux in Frankrijk geneeskunde. Om de menselijke anatomie te bestuderen waren de mogelijkheden voor studenten voornamelijk beperkt tot een enkel snijpracticum op winterdagen. Mede door het tekort aan kadavers vanwege veranderende wetgeving werd de noodzaak om naar alternatieve mogelijkheden voor het anatomie-onderwijs te zoeken groter.
Auzoux liet zich inspireren door de poppen van papier-maché, die een levensecht voorkomen hadden. Met name in de 18e eeuw waren deze poppen, maar ook snuifdozen en kunstobjecten van papier-maché mateloos populair. Vooral in Frankrijk werden veel van dit soort voorwerpen vervaardigd. Franse vrouwen kochten papier op van onder meer boekbinders en bewerkten het door erop te kauwen. Papier-maché betekent dan ook letterlijk ‘gekauwd papier’.
In 1822, het jaar van zijn afstuderen, presenteerde hij zijn eerste anatomische model uit papier-maché aan de Franse academie voor geneeskunde. Vanaf 1825 begon hij in zijn atelier op commerciële basis menselijke, dierlijke en botanische modellen te vervaardigen. Eerst maakte hij de ruwe vorm; details zoals aderen werden later aangebracht. Papier-maché had als voordeel dat de grondstoffen betaalbaar waren. Bovendien waren de modellen minder fragiel dan modellen uit was. Auzoux maakte gebruik van die eigenschap: zijn modellen bevatten uitneembare onderdelen, zodat men beter inzicht kon krijgen in de onderlinge verhoudingen en relaties van organen.
De modellen werden ook in Nederland verkocht. Van de Universiteit Utrecht is bekend dat deze in de eerste helft van de 19e eeuw modellen van Auzoux heeft aangekocht. Later schaften ook middelbare scholen dergelijke onderwijsmodellen aan.
Dit model van het menselijk lichaam uit de periode 1840-1880 behoort tot de collectie onderwijsmiddelen geneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht.
Foto: Het Fotoatelier Utrecht
